Zout op wijnvlekken voordat je wast: de chemie achter deze huishoudtruuk

Je zat gezellig op een borrel, je glas kantelt en binnen seconden zit er een rode vlek op je favoriete trui of tafelkleed. Paniek? Logisch — rode wijn heeft roestkleurige vlekken die eruit lijken te kluiven.

Lees dit nu: ik heb getest wat zout echt doet op verse en ingedroogde vlekken, en waarom die oude moedertruc soms werkt en soms juist niets oplost. Een paar minuten handelen kan het verschil maken tussen een verloren shirt en een makkelijke redding.

Wat er echt gebeurt — de chemie in één zin

Wijnvlekken bestaan vooral uit wateroplosbare kleurstoffen (anthocyanen) en tannines die zich hechten aan vezels; zout trekt vocht aan en kan vloeistof beperken, maar het neutraliseert de kleurstoffen niet.

Kort en krachtig: zout helpt vooral door het vocht op te nemen en de vlek te ‘bevriezen’, niet door de kleur te verwijderen.

Waarom dat belangrijk is

• Anthocyanen zijn wateroplosbaar — snelle spoeling met koud water werkt vaak het beste.
• Tannines hechten sterker aan natuurlijke vezels (katoen, linnen). Donkere en wollen stoffen vragen andere behandeling.
• Hitte zet vlekken vast — gebruik geen heet water of hete droger zolang de vlek er nog is.

Wanneer zout helpt (en wanneer niet)

In mijn praktijk merkte ik dat mensen zout inzetten op reflex: het is snel en in elke keuken. Maar het effect hangt van timing en type stof af.

• Helpt goed bij: verse, natte vlekken op katoen of tafeltextiel.
• Werkt minder/helemaal niet bij: ingedroogde vlekken of fijne stoffen zoals zijde en wol zonder vervolgbehandeling.
• Riskant bij gekleurde kleding: zout kan de kleurstof van het kledingstuk niet veranderen, maar wrijven en verkeerde middelen wel.

Belangrijk: zout is een eerste hulppunt, geen eindoplossing.

Stap-voor-stap: doe dit direct na een borrel

And now for the most interesting part — het precieze protocol dat ik meerdere keren uitprobeerde en dat werkt in de meeste Nederlandse huishoudens.

1. Dep eerst met keukenpapier of een schone doek om overtollige wijn op te nemen. Niet wrijven — dat verspreidt de kleurstof.
2. Strooi royaal keukenzout (bijv. van Albert Heijn) over de natte vlek totdat het rode vocht bijna niet meer zichtbaar is.
3. Laat het zout 5–10 minuten intrekken. Het zout absorbeert vocht en voorkomt dat kleurstof dieper trekt.
4. Borstel of schud het opgedroogde zout voorzichtig weg boven de gootsteen of buiten (Nederlandse wind helpt soms mee!).
5. Spoel de vlek met koud water van de achterkant van de stof of dep met een doek en koud water.
6. Was zoals gebruikelijk met wasmiddel (bij voorkeur een enzymatisch wasmiddel of Oxi-product van HEMA/Etos) en controleer vóór de droger. Herhaal indien nodig of gebruik een vlekverwijderaar op waterbasis.

Extra tip uit de praktijk

• Voor witte katoenen kleren: meng 1 deel waterstofperoxide met 1 deel afwasmiddel, test op onopvallende plek en gebruik kort — dit werkt als een zuurstofbleekmiddel. Niet combineren met chloor!
• Voor droge/tapijt- of bankvlekken: strooi zout, laat intrekken, stofzuig op laag vermogen of gebruik een natte doek met een mild schoonmaakmiddel.
• Club soda werkt ook goed; veel Nederlandse cafés hebben dat in huis — het koolzuur helpt pigmenten los te maken.

Veelgemaakte fouten — wat je beter niet doet

• Heet water gebruiken: warmte ‘zet’ de kleur en maakt verwijderen moeilijker.
• Hevig wrijven: vezels raken beschadigd en pigment verspreidt zich.
• Mengen van schoonmaakmiddelen zonder kennis: chloor + azijn of chloor + ammoniak geeft gevaarlijke dampen.

By the way, die oude tip van witte wijn op rode wijn? Het verdunt soms, maar lost de kleurstoffen niet echt op — zout is meestal betrouwbaarder voor snelle controle.

Lokale opties in Nederland

Je hoeft geen speciaal product te kopen; in bijna elke Nederlandse keuken of buurtwinkel vind je wat je nodig hebt.

• Keukenzout (Albert Heijn, Jumbo)
• Club soda of bruiswater (AH of Plus)
• Oxi-bleekmiddelen en enzymatische wasmiddelen (Etos, Kruidvat, HEMA)

Kort & praktisch — wanneer ren je naar de stomerij

Als het om een duur kledingstuk (wollen trui, zijden blouse) of een ingedroogde vlek op fijne stof gaat: stop met DIY en breng het naar de stomerij. In Nederland zijn er lokale stomerijen die specialisten hebben voor tanninevlekken.

Mijn ervaring: als je binnen die eerste 10 minuten handelt met zout en koud water, red je vaak het kledingstuk. Blijf rustig, handel doelgericht en test bij twijfel altijd eerst een klein stukje.

Heb jij ooit een wijnvlek gered (of verloren)? Deel je beste truc — ik ben benieuwd welke huishoudtip hier in Nederland het meest werkt voor jullie.